Theo giới chức Qatar, bảo tàng là nơi ghi dấu lịch sử phát triển của Qatar - từ cộng đồng người Bedouin (người dân du mục gốc Arab) trong quá khứ cho tới một đất nước hiện đại, nhiều năng lượng, cũng như phản ánh sự giàu có và tham vọng lớn của quốc gia này.
Công trình được thiết kế bởi kiến trúc sư người Pháp Jean Nouvel, vốn nổi tiếng với các công trình bảo tàng và trung tâm kiến trúc, được nhận giải thưởng Pritzker năm 2008. Năm 2017, ông đã hoàn thành một công trình lớn khác ở Trung Đông - Bảo tàng Louvre Abu Dhabi tại Abu Dhabi, United Arab Emirates.
Bảo tàng nằm tại phía Nam của Doha Corniche, là đường dạo ven bờ vịnh Doha, kéo dài 7km tại thủ đô Doha. Đây là không gian tổ chức lễ kỷ niệm các ngày lễ quốc gia và là điểm du lịch giải trí nổi tiếng ở Qatar. Công trình cho phép người xem trải nghiệm các hiện vật trưng bày theo ba chiều, đáp ứng mong muốn phản ánh tinh thần đương đại của Qatar và trở thành điểm đến cho mọi người từ khắp nơi trên thế giới.
Bảo tàng được xây dựng gắn với việc bảo tồn Cung điện của nhà lãnh đạo Sheikh Abdullah bin Jassim Al-Thani (1880-1957). Cung điện này là đài tưởng niệm quan trọng về quá khứ của Qatar và là trung tâm của bản sắc dân tộc Qatari. Mối quan hệ giữa tòa nhà cũ và mới đã góp phần tạo ra cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, là một trong những cách để Qatar xác lập vị thế của quốc gia thay vì chỉ được nhìn nhận từ quan điểm của quốc gia khác.
Công trình nằm trong một công viên cảnh quan rộng khoảng 11,2 ha với vườn cây bản địa, hồ nhân tạo, chỗ đỗ cho 400 xe. Bảo tàng với diện tích 52.000m2, tạo thành một quần thể công trình, có bố cục tự do chạy dọc theo hồ nhân tạo và tuyến đường ven biển, ôm lấy Cung điện của Sheikh Abdullah bin Jassim Al-Thani và quảng trường trung tâm.
Công trình cao 6 tầng, có hình dáng lấy cảm hứng từ hoa hồng sa mạc (được hình thành từ sự kết tinh các tinh thể muối, tìm thấy ở vùng đất mặn của sa mạc). Hình khối của công trình như được hợp thành từ muôn vàn cánh hoa hồng, được tạo bởi các tấm dạng đĩa lồng vào nhau. Bảo tàng như mọc lên từ biển và kết nối với xung quanh bằng hai tuyến đường dành cho người đi bộ và phương tiện cơ giới.
Hình dạng của công trình là kết quả tương tác hình học phức tạp của các tấm hình đĩa (hình tượng cánh hoa). Các tấm đĩa - cánh hoa hồng nhô ra ngoài tạo thành các mảng bóng râm cho tòa nhà, bảo vệ nội thất khỏi ánh sáng mặt trời trực tiếp. Khoảng cách giữa các tấm đĩa là các lỗ cửa kính không có khung cửa, tạo tầm nhìn từ bên trong sân trong, khu vườn của Bảo tàng và vịnh Doha gần đó.
Về kết cấu, xây dựng, công trình không có hai đĩa giống nhau, không có hai đĩa giao nhau theo cùng một kiểu. Vì vậy, bảo tàng còn được đánh giá là một trong những tòa nhà phức tạp nhất thế giới. Cấu kiện tấm đĩa được tạo bởi một hệ khung thép, bọc trong lớp bê tông cốt sợi thủy tinh màu cát sa mạc.
Bảo tàng đề cập ba chủ đề chính liên quan đến nhau: Lịch sử tự nhiên của sa mạc và vùng vịnh Ba Tư, đồ tạo tác từ nền văn hóa Bedouin; Triển lãm lịch sử về những cuộc chiến tranh giữa các bộ tộc và thành lập Nhà nước Qatar; Phát hiện ra dầu lửa và sự thay đổi hiện tại.
Tại đây trưng bày bộ sưu tập khoảng 8000 hiện vật, bao gồm các đồ tạo tác khảo cổ, kiến trúc, đồ dệt và trang phục, đồ trang sức, nghệ thuật trang trí, sách và tài liệu lịch sử phân theo 3 chủ đề chính trên.
Nội thất công trình được trang bị màn hình và thiết bị máy tính hiện đại, cho phép tăng khả năng nghe, nhìn các hiện vật lịch sử được lựa chọn từ bộ sưu tập của bảo tàng. Ngoài không gian trưng bày, bảo tàng còn có phòng khán giả 220 chỗ, trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm, diễn đàn thực phẩm chuyên dụng, hai nhà hàng, quán cà phê và cửa hàng.
Bảo tàng Quốc gia Qatar không chỉ là công trình kiến trúc hiện đại đầy sáng tạo gắn với tiến bộ công nghệ xây dựng, mà còn thể hiện khát vọng tôn vinh văn hóa, di sản và tương lai của Qatar. Dự kiến công trình sẽ trở thành một trong số những điểm đến thu hút khách du lịch nhất tại Qatar, đặc biệt là những người đam mê khám phá lịch sử trên khắp thế giới.
Địa điểm: Doha, Qatar
Tư vấn thiết kế kiến trúc: KTS Jean Nouvel và cộng sự
Quy mô: Diện tích sàn 40.000m2
Năm hoàn thành: 2019